Meer nog dan in elke andere plaats in Europa, is Berlijn werk in uitvoering. In de laatste paar decennia hebben de opengebroken straten en het woud van kranen de hergeboorte van een grote stad aangekondigd. Als u hier een tijdje niet meer geweest bent herkent u de stad gewoon niet meer.
In het begin van de 20e eeuw was Berlijn de avant-garde hoofdstad (denk cabarets en Marlène Dietrich). Daarna kwam Hitler. Na een moeilijke 20e eeuw neemt Berlijn weer trots de plaats in als een van de grootmachten van Europa. Na de Duitse eenwording van 20 jaar geleden is in de stad een bouwwoede ontstaan, waarbij er geen tijd werd verspilt in de vernieuwing. Toen de muur viel was Oost Berlijn een woestenij maar tegenwoordig kruipt de pulserende hartslag van de stad steeds verder oostwaarts.
Het stadscentrum zelf bloeit. Neem een boottour of een huurfiets om langs de Spreerivier te fietsen, alleen al om alle nieuwe architectonische gebouwen die langs de kades worden gebouwd te zien. De kolossale gebouwen zoals de rijkskanselarij – Duitslands grandioze antwoord op het Witte Huis, compleet met eigen rivierbrug en helikopterlandingsplaats. Pruisische heersers bouwden hun gebouwen vlak naast de rivier maar het Berlijn van tegenwoordig is vastbesloten om van de rivieroevers prachtige parken te maken. Nieuwe gebouwen worden naar achter gebouwd, strand cafés met loungestoelen langs de rivier – waar ooit prikkeldraad hing om te voorkomen dat mensen naar de vrijheid zwommen – zorgen ervoor dat u hier met uw hond wilt lopen.
Een van de meest ambitieuze stedelijke vernieuwingsprojecten vindt momenteel plaats in het culturele park van het Museumeiland, dat midden in de Spree ligt. De 19e-eeuwse Pruisische Koning Friedrich Wilhelm IV zag het eiland als een plek van kunst en onderwijs en begon aan wat uiteindelijk 5 musea zouden worden. Maar de bommen van de tweede wereldoorlog en communistische verwaarlozing lieten het gebied in ruïnes achter. Nu worden deze galerijen van wereldklasse weer in volle glorie hersteld (het trotse thuis van het Griekse Pergamon Altaar en exquise Koningin Nefertiti buste). Als alle stof volledig is neergedwarreld zal het bezoekerscentrum alle musea met elkaar verbinden.
Oude gebouwen worden in de hele stad bestemt voor culturele doeleinden. Het Humboldt-Forum Berliner Schloss, een grote openbare plek, verrijst waar ooit het paleis van de Hohenzollerns stond. Achter de façade, dat een precieze barokke imitatie van het origineel is, komen de winkels, galerijen en concertzalen. Het Pruisische thuis van het Duitse Geschiedenismuseum (een voormalig arsenaal) een indrukkwekkende moderne glazen annex. In het statige postkantoor van rood baksteen huist nu een innovatieve avant-garde fotografiegalerij.
Een passend symbool voor het nieuwe Berlijn is de opgeknapte Reichstag – het historische parlement dat het symbolische hart van de Duitse democratie vormt. Toen het in 1890 in gebruik werd genomen, deed de Duitse Keizer het af als een "huis voor praatjes". Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog werd hier de Duitse Republiek uitgeroepen. In 1933 verwoestte een mysterieuze brand het gebouw. Tijdens de koude wereldoorlog stond het voornamelijk leeg.
Maar nu het parlement terug is in Berlijn verwelkomt de Reichstag het publiek (tenminste degene die van te voren hebben gereserveerd). Het is een geweldig voorbeeld van moderne architectuur dat zowel dramatisch als betekenisvol past binnen de oorspronkelijke omgeving. Het gebouw combineert oud en nieuw, zoals ook het herenigde Berlijn doet. De originele koepel was van steen en staal en de huidige is van glas. Van binnenuit kun je naar boven lopen en toeristen houden van het uitzicht. Maar voor de Duitsers is het de blik naar binnen die telt – zicht houdend op hun regering.
Berlijn kan soms meer indrukwekkend dan charmant aanvoelen. Naast de grote musea en imposante architectuur zijn de appartementencomplexen immens, met binnenhof na binnenhof achter de straatkant. Hoe armer je vroeger was, hoe verder je van de straat af woonde.
Na de hergeboorte stroomt het historisch hart van de stad vol met nieuwe inwoners en worden de gebouwen opgeknapt. Appartementenblokken zijn levendiger dan ooit. Hackeschen Höfe – met acht binnenhoven langs een prachtig gerestaureerd Art Nouveau gebouw uit 1907 – is slechts een van de vele gebouwen die nu gewilde woningen, stijlvolle restaurants en trendy kunstgalerijen zijn. Deze binnenhoven zijn een prachtig voorbeeld hoe grote woonblokken leefbaar te maken, en ze geven de bezoeker ook een nuttige les: veel van Berlijns charme bevindt verder van de straat af.
De aandacht die aan de 20e-eeuwse geschiedenis van Berlijn wordt gegeven (Hitler, communisme, de Muur) is voor velen intrigerend. Maar voor de jonge Berlijners is dat al oud – en een bezoeker aan deze constant veranderende stad zal begrijpen waarom. Het Berlijn van tegenwoordig is een non-stop festival van stijl, inhoud en voortdurende verandering.